Ρόνι Ο' Σάλιβαν: Ο παίκτης!

Ας ξεκινήσουμε με μουσική και με λόγια, με το λιμπρέτο των Μπρεχτ, Χάουπτμαν για το «Happy End» του Κουρτ Βάιλ.

Διαβάζουμε: Έψαξα με το τηλεσκόπιο όλο τον κόσμο και δεν είδα πουθενά τον Θεό. Παίζοντας το παιχνίδι της τέχνης, της φαντασίας δηλαδή που κρύβει την ανυπόκριτη αλήθεια, και ακολουθώντας το «μπρεχτικό» πνεύμα της φράσης, συμπληρώνουμε: Εδώ πρέπει να ήταν, αφού άφησε το μπιλιάρδο στη μέση.

Λάθος! Λάθος! Λάθος! (Καλά, μη φωνάζεις). Ο Θεός δεν παίζει μπιλιάρδο, τα ζάρια είναι το παιχνίδι του. Σωστό, οι ζωές μας επιβεβαιώνουν την προτίμηση Του.

Ένσταση! Ένσταση! Ένσταση! (πάλι φωνές;). Ο μέγας Δημιουργός δεν κρατούσε μόνο ζάρια. Κρυμμένη στα δάση, δίπλα στα ρυάκια, ήταν μια στέκα. Εκεί που ξεκινούσε το ιερό βουνό, εκεί την άφηνε ο ένας και μοναδικός παίκτης. Για μισό λεπτό, για μισό. Ένας και μοναδικός; Εντάξει, δέχομαι την ύπαρξη Του.

Δέχομαι το μπιλιάρδο που παίζει, αφού χωρίς αυτό πώς τακτοποιούνταν οι πλανήτες. Δεν δέχομαι, όμως, το ένας και μοναδικός παίκτης. Και όχι, δεν είναι βλασφημία. Διότι πώς εξηγείται η παρουσία του «Πυραύλου» ανάμεσα στους πλανήτες-σφαίρες;

Κι αν δεν ξέρεις τι είναι ο «Πύραυλος», ένα όνομα κράτα στο μυαλό σου, έναν άνθρωπο που αποδεικνύει το μπιλιάρδο του Θεού: Ρόνι Ο’ Σάλιβαν.

Δεν είναι αυτό που εύχεσαι

Ο Ρόνι Ο’ Σάλιβαν είναι βγαλμένος από τις λογοτεχνικές σελίδες των «μπητ», ξεπηδά μέσα από την «τρέλα» του Νταλί και καταλήγει στην ροκ ψυχεδέλεια των 60’s! Ναι, δεν είναι αυτό που περιμένεις, που εύχεσαι, ελπίζεις. Είναι αυτό που θέλει ο ίδιος και δεν μπορείς να το καταλάβεις απόλυτα. Το φαινομενικά άναρχο και παρανοϊκό του στιλ δεν αποκλείει τη στόχευση, την αποφασιστικότητα, την προσήλωση. Το ίδιο ισχύει και στις προαναφερόμενες καλλιτεχνικές περιοχές (μπητ, ροκ, σουρεαλισμός).

Διαβάζοντας γι’ αυτόν σημειώνεις τη φράση «ο δυστυχισμένος βασιλιάς του σνούκερ», κρατάς ότι του αρέσει «η ανωνυμία του τρεξίματος» στα δάση. Συγκρατείς τις πολλές μετακομίσεις και πως έβγαζε χρήματα από το μπιλιάρδο ενώ ήταν 11 ετών!

Δεν μπορείς φυσικά να μην σημειώσεις τις επίπονες διεξόδους από τον εαυτό, την καταφυγή σε ναρκωτικά, ποτό, αντικαταθλιπτικά. Στέκεσαι με προσοχή στη γενεσιουργό αιτία όλων (;), τη φυλάκιση του πατέρα του για φόνο! Το τέλος, όμως, δεν έχει γραφτεί και η μόνη σταθερά στη ζωή του είναι η ιδιοφυΐα του. Ναι, στο σνούκερ, εκεί που εκτονώνεται η ακαταμάχητη σκέψη του.

Ο ίδιος, όμως, αρνείται τον χαρακτηρισμό και αυτό που είχε δηλώσει κάποτε ήταν: «Ξέρω ποιος είμαι, αλλά δεν μου αρέσει ποιος είμαι, καταλαβαίνεις; Εύχομαι να ήμουν πιο σταθερός».

Σε αυτό το χάος, η σταθερά που αρνείται τον οδηγεί, τον ωθεί σε θριάμβους και σε εξύψωση της ανωνυμίας, της μοναξιάς.

Ο άρχοντας του χάους πάνω στην πράσινη τσόχα!

Σε κάθε άθλημα υπάρχουν οι εργάτες, οι αστέρες, οι σούπερ αστέρες, οι κορυφαίοι, οι κορυφαίοι των κορυφαίων και είναι και μία ακόμη κατηγορία, η πιο σπάνια. Σ’ αυτήν συγκαταλέγονται λίγοι, οι εκλεκτοί. Αυτοί που παίζουν το άθλημα, αλλά όχι και ακριβώς.

Είναι αυτοί για τους οποίους οι κανόνες και οι νόμοι δεν ισχύουν. Είτε μιλάμε για τους κανόνες του αθλήματος είτε για τους νόμους της φυσικής. Είναι αυτοί με το μαγικό άγγιγμα. Είναι αυτοί με την παράλογη κατανόηση του τι (πρέπει να ή να μην) κάνουν. Είναι αυτοί που λυγίζουν την πραγματικότητα. Είναι οι ταχυδακτυλουργοί των σπορ. Είναι οι καλλιτέχνες.

Σχεδόν όλα τα αθλήματα έχουν έστω από έναν. Δεν μιλάμε υποχρεωτικά για τους GOATs: το να είσαι ο κορυφαίος των κορυφαίων στο αντικείμενό σου μπορεί να προκύψει και χωρίς να τραβάς ειδυλλιακές πινελιές στον αθλητικό καμβά. Μπορεί να φτάνουν η προσπάθεια, τα νούμερα, τα τρόπαια, οι παρουσίες. Στους καλλιτέχνες όλα αυτά δεν λένε τίποτα.

Τα χρήματα, τα κύπελλα, τα βραβεία είναι τα αποτελέσματα των έργων τους, όχι ο αυτοσκοπός τους. Όχι τουλάχιστον τις ώρες που είναι in the zone, εκείνα τα λεπτά που το μυαλό τους λειτουργεί σε άλλες διαστάσεις σε σχέση με τους υπόλοιπους, εκείνα τα δευτερόλεπτα που η πραγματικότητα υπακούει μόνο στις δικές τους εντολές. Στην περίπτωση του σνούκερ, όμως, ο GOAT του είναι και ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης του. Ο άρχοντας του χάους πάνω από την πράσινη τσόχα!

Η ιστορία του Ρόνι Ο’ Σάλιβαν γράφτηκε, σβήστηκε, συμπληρώθηκε και ξαναγράφεται από τον ίδιο. Γιατί ο ίδιος ο «Πύραυλος» δεν κατανοούσε τι επιτύγχανε. Εκείνος, με το ένα μάτι κοιτούσε την άσπρη μπάλα στο τραπέζι και με το άλλο έψαχνε τον πατέρα του στην κερκίδα, τον πατέρα του που βρισκόταν στη φυλακή.

Οι επιτυχίες, του ήταν αδιάφορες. Οι ώρες πάνω από το τραπέζι του σνούκερ, μια δόση ιδιαίτερης κανονικότητας, πλημμυρισμένη από κόκκινες και πολύχρωμες μπάλες. Ένα διάλειμμα έμπνευσης σε μια καθημερινότητα ουσιών, χρήσης και κατάθλιψης.

Το μυαλό του καθάριζε όταν έβλεπε τα top spins και τα side spins, όταν χαρτογραφούσε την πορεία της cue ball και την έκανε να χορεύει, να γλιστρά αρμονικά στην τσόχα, σαν να βλέπεις έναν χορευτή του καλλιτεχνικού πατινάζ να αιωρείται πάνω από τον πάγο.

Από το σκοτάδι στην αστραπή της επιτυχίας

Η ικανότητά του να αποκωδικοποιεί τα breaks τον έκανε διάσημο. Η ταχύτητά του τον έκανε θρύλο, εξού και το «Πύραυλος». Όλοι, όμως, είχαν τον φόβο ότι δεν θα έχει διάρκεια, ότι θα χανόταν μέσα στην αυτοκαταστροφή του. Και πράγματι, χάθηκε. Εξαφανίστηκε, όχι όσο ξαφνικά εμφανίστηκε, όμως για πολλούς ο Ο’ Σάλιβαν θα ήταν το «what if» του σνούκερ. Μέχρι τη στιγμή της συνειδητοποίησης, της αποδοχής του πίθηκου μέσα του. Ο Ο’ Σάλιβαν έμαθε να ζει με τον Ρόνι. Και ο Ρόνι έμαθε να εκτιμά τον Ο’ Σάλιβαν. Όταν επετεύχθη αυτή η σύζευξη στο μυαλό του όλα άλλαξαν. Και το άθλημα απέκτησε τον GOAT του.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, όμως, τα πάντα είχαν να κάνουν με τον πατέρα του. Όταν ήταν 16 ετών, το 1992, συμμετείχε στο «προκριματικό σχολείο» του σνούκερ του Μπλάκπουλ, έναν μαραθώνιο νοκ-άουτ αναμετρήσεων που διαρκεί τρεις μήνες και δίνει το δικαίωμα στον οποιοδήποτε να διεκδικήσει την πρόκρισή του στα επίσημα τουρνουά της σεζόν που έρχεται. Εκεί, ο Ρόνι κέρδισε τα πρώτα 38 παιχνίδια της επαγγελματικής του καριέρας! Μία μέρα αφότου τελείωσε το τουρνουά, όμως, ο πατέρας του, ο Ρον Sr, μπήκε στη φυλακή για τη δολοφονία ενός ανθρώπου. Τρία χρόνια αργότερα, τον ακολούθησε και η μητέρα του Ρόνι, Μαρία, για φορολογικές απάτες.

Το χάος στο μυαλό του νεαρού Ρόνι γιγαντωνόταν. Γινόταν πιο σκοτεινό. Στον πρώτο γύρο του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος του 1997, πέτυχε το γρηγορότερο maximum break της ιστορίας (ακόμα στέκεται αυτό το ρεκόρ) σε μόλις 5 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα! Στον επόμενο γύρο αποκλείστηκε. Όσο κοίταγε την άσπρη μπάλα στο τραπέζι, η μαγεία του μαγνήτιζε όλα τα βλέμματα. Όταν έψαχνε τον πατέρα του στις κερκίδες, τη θέση του έπαιρνε το απόλυτο κενό, αυτή η υπαρξιακή αβεβαιότητα. Και ο θυμός. Πολύ θυμός. Για τους πάντες. Για τον κόσμο, το σνούκερ, τον εαυτό του τον ίδιο. Το άθλημα γινόταν παιχνίδι και οι αντίπαλοί του γελωτοποιοί. Το 1996, σε έναν αγώνα με τον Καναδό Αλέν Ρομπιντού, αποφάσισε να αγωνιστεί με το αριστερό χέρι, αν και δεξιόχειρας. Επειδή μπορούσε. Επειδή δεν τον ένοιαζε. Ο αντίπαλός του τον κατηγόρησε για ασέβεια. Ο Ρόνι κέρδισε το δικαίωμα από την ομοσπονδία να θεωρείται αμφιδέξιος. Κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος του 2001 -το πρώτο που κατέκτησε σε ηλικία 25 ετών- κάλεσε μια γραμμή βοήθειας για αυτοκτονίες κι άρχισε να παίρνει Πρόζακ για να ανταπεξέλθει. Ήταν μεθυσμένος κάθε Σαββατοκύριακο κι έπρεπε να ξεπεράσει τον εθισμό του στην μαριχουάνα. Το αγόρι-ιδιοφυΐα του αθλήματος διαλυόταν μπροστά στα μάτια όλων και τίποτα δεν μπορούσε να τον βοηθήσει. Στα τραπέζια του σνούκερ μάγευε, όμως όταν έκλειναν τα φώτα, το σκοτάδι μέσα του αναλάμβανε τα ηνία. Σύντομα ακολούθησε και η αγωνιστική παρακμή. Από το τέλος του 2009 μέχρι τις αρχές του 2012 δεν κέρδισε ούτε ένα τουρνουά. Καθόλου τυχαία, στις αρχές του 2009 ο πατέρας του είχε αποφυλακιστεί και ο Ρόνι σχεδόν δεν τον αναγνώρισε όταν τον ξαναείδε.

Το 2012 ο Ο’ Σάλιβαν ήταν 37 ετών. Το σνούκερ μπορεί να μην είναι το ίδιο απαιτητικό σωματικά όπως άλλα αθλήματα, όμως τα 37 δεν είναι λίγα χρόνια, ιδιαίτερα μετά τις καταχρήσεις και τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα που είχε ο Ρόνι στη ζωή του. Ο ίδιος ένιωθε ότι όλα είχαν τελειώσει. Ο πίθηκος μέσα του είχε κερδίσει. Παρά το ταλέντο του, ο Ρόνι μισούσε τον Ο’ Σάλιβαν. Για την ακρίβεια, ο Ρόνι μισούσε τον Ρόνι. Ο ίλιγγος της αυτοκαταστροφής δεν τον φόβισε ποτέ. Η γοητεία του τίποτα ήταν η μοναδική του άγκυρα σε όλη του τη ζωή. Μετά τις προτροπές του μάνατζέρ του, αποφάσισε το 2011 να επισκεφτεί τον Στιβ Πίτερς, έναν καθηγητή ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ. Δεν είχε προσδοκίες. Ήταν νικημένος, παραδομένος. Ο Πίτερς ανέλαβε έναν ρόλο προπονητή. Του εξήγησε ότι στο μυαλό μας υπάρχει μια άνιση μάχη ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πίθηκο. Ανάμεσα στη λογική και τα ένστικτά μας. Μόνο που ο πίθηκος είναι πάντα πιο δυνατός. Δεν μπορείς να τον υποτάξεις, να τον κερδίσεις. Μπορείς μόνο να τον σεβαστείς. Να τον αποδεχτείς ως κομμάτι σου και να μάθεις να ζεις μαζί του. Στο μυαλό του Ρόνι φώτισε μια λάμπα. Ξαφνικά, τα πάντα έβγαζαν νόημα. Αυτή η δυαδικότητα που τον καταδίωκε σε όλη του τη ζωή αντιλήφθηκε ότι ήταν φυσιολογική. Ο Ρόνι και ο Ο’ Σάλιβαν. Η ιδιοφυΐα και ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος και ο πίθηκος. Σε όλη του τη ζωή έψαχνε τρόπο να βρει μια ειρήνη. Μόνο που δεν ήξερε ποια ήταν τα αντίπαλα στρατόπεδα. Τώρα, ήξερε.

Το 2012 κατέκτησε το τέταρτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημά του. Το 2013 το πέμπτο. Πλησίαζε τα 40, όμως για πρώτη φορά έβγαζε νόημα η ζωή του. Για πρώτη φορά δεν ένιωθε οργή κάθε μέρα. Έμαθε να αποδέχεται τα σωστά και τα λάθη, τα καλά και τα άσχημα. Το 2014 έφτασε μέχρι τον τελικό, αλλά ηττήθηκε από τον Μαρκ Σέλμπι. Το 2020, στα 44 του, κατέκτησε τον έκτο Παγκόσμιο τίτλο. Μπροστά του στη σχετική λίστα ήταν μόνο ο Στίβεν Χέντρι. Ο Σκωτσέζος είχε επτά. Μετά το come-back του, ο Ρόνι ήταν ο GOAT. Ανακουφισμένοι όλοι οι φίλοι του σνούκερ είδαν το παιδί-θαύμα να εκπληρώνει την μοίρα του. Ο Ο’ Σάλιβαν, όμως, δεν ήταν ικανοποιημένος. Ο πίθηκος ήθελε κι άλλα. Και ο Ρόνι συμφώνησε.

Στο φετινό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, όλοι έβλεπαν με ένα μάτι τους υπόλοιπους διεκδικητές και με το άλλο μόνο τον Ρόνι. Μέχρι τον ημιτελικό, η πορεία του ήταν σχετικά εύκολη. Οι Ντέιβιντ Γκίλμπερτ, Μαρκ Άλεν και Στίβεν Μαγκουάιρ δεν τον προβλημάτισαν. Στους «4», όμως, τον περίμενε ο Τζον Χίγκινς. Μαζί με τον Μαρκ Γουίλιαμς, οι τρεις αποτελούν την τάξη του «’92». Τρεις θρύλοι του σνούκερ που ξεκίνησαν μαζί και συνεχίζουν να μονοπωλούν τα τραπέζια. Ρόνι και Τζον στον έναν ημιτελικό, ο Μαρκ με τον Τζαντ Τραμπ στον άλλο. Τι τετράδα, Θεέ μου!

Ο Χίγκινς των τεσσάρων Παγκοσμίων το πάλεψε. Πολύ. Όμως ο Ο’ Σάλιβαν ήταν ξανά αλλού. Ήταν ο «Πύραυλος» σε αποστολή. Τον κέρδισε 17-11. Στον άλλο ημιτελικό, ο Τραμπ, ίσως ο καλύτερος παίκτης αυτή τη στιγμή μετά τον Ο’ Σάλιβαν, φαινόταν ότι θα κάνει πάρτι απέναντι στον Γουίλιαμς. Κέρδιζε 12-5, όμως ο Ουαλός παραμόνευε. Με ένα μυθικό σερί προηγήθηκε 16-15 και ήθελε ένα frame για να περάσει στον τελικό. Ο Τραμπ, όμως, βρήκε το κουράγιο να αντέξει. Επικράτησε 17-16 κι εξουθενωμένος έπρεπε να βρει τις δυνάμεις να αντιμετωπίσει τον Ο’ Σάλιβαν στον μεγάλο τελικό. Δεν τις βρήκε ποτέ. Ο Ρόνι Ο’ Σάλιβαν κυριάρχησε με 18-13. Στα 46 του κατέκτησε τον έβδομο τίτλο του και ισοφάρισε τον Χέντρι. Ανακουφισμένος υποδέχθηκε τα παιδιά του μέσα στο Κρούσιμπλ και συγκινημένος παρέλαβε το τρόπαιό του. Στο άθλημα των τζέντλεμεν του μπιλιάρδου όλοι ήταν χαρούμενοι. Αντίπαλοι και θεατές. Η νίκη του Ρόνι ήταν νίκη όλων όσων αγαπούν αυτό το άθλημα. Και τώρα; Τώρα είναι η ώρα της συνεννόησης. Ο Ο’ Σάλιβαν θα μιλήσει με τον Ρόνι, ο άνθρωπος θα διαπραγματευτεί με τον πίθηκο. Αν πρέπει να κάνουμε μια εκτίμηση, ο πίθηκος θα κερδίσει ξανά και ο Ο’ Σάλιβαν θα κυνηγήσει και το όγδοο. Για το καλό όλων μας.

Η στέκα τα λέει όλα!

Οι παίκτες ξέρουν πώς είναι να κάθεσαι είκοσι τέσσερις ώρες μπροστά από τα χαρτιά και να μην κοιτάς ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Αυτό από τον «Παίκτη» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Οι παίκτες δεν έχουν τύχη...

Αυτό από το «Καζίνο» του Μάρτιν Σκορσέζε. Πώς μπορεί να πείσει ο δολοφονημένος τον δολοφόνο του ότι δε θα τον στοιχειώσει [Μάλκολμ Λόουρι, Κάτω από το ηφαίστειο], αυτό από το «Κουτσό» του Χούλιο Κορτάσαρ.

Αν απομονώσετε τον πυρήνα κάθε φράσης και δείτε τους ανοιχτούς δρόμους της Τέχνης, τότε θα φτάσετε στον ξεχωριστό κύριο Ρόνι Ο’ Σάλιβαν! Αναμφίβολα παίκτης υψηλών αξιώσεων και απαιτήσεων.

Αναμφίβολα οι άλλοι παίκτες δεν έχουν τύχη απέναντι του. Αναμφίβολα ο Ο’ Σάλιβαν είναι δολοφόνος και δολοφονημένος και σίγουρα στοιχειώνει νικητή και ηττημένο. Κι αν θέλετε να μείνουμε λίγο παραπάνω στο αριστούργημα του Κορτάσαρ, τότε η παρουσία, η κίνηση, του Ο’ Σάλιβαν γύρω από το τραπέζι του σνούκερ είναι αυτή: το απρόβλεπτο πέρασμα από τη μία άκρη του τραπεζιού στην άλλη.

Στο βιβλίο είναι η μετακίνηση από το Παρίσι στο Μπουένος Άιρες. Στο σνούκερ είναι η μετακίνηση του Ο’ Σάλιβαν στον Ο’ Σάλιβαν! Αυτό είναι ο Ρόνι Ο’ Σάλιβαν, ο παίκτης, ο νόμος του καζίνο και το αυτοσχεδιαστικό σόλο ενός εμβληματικού συγγραφέα.

Αυτά για φινάλε. Και αν δεν σας αρέσει, η στέκα τα λέει όλα!